بیماری واریکوسل چیست و چه عوارضی دارد؟ (+ روش های قطعی درمان واریکوسل)

اگر آقایان در سن باروری به طور مکرر یا مزمن مشکلات مرتبط با سیستم تناسلی‌ ادراری را تجربه کنند ممکن است شانس بچه دار شدن را از دست بدهند. یکی از این مشکلات که در ناحیه تناسلی برای مردان ایجاد شده و سبب کاهش ناباروری شان می شود واریکوسل است. کلینیک اسلیو در این مقاله به طور کامل درباره این بیماری توضیحاتی ارائه کرده است.

واریکوسل چیست؟

واریکوسل (varicocele) یک اختلال رایج در وریدها یا سیاهرگ های داخل کیسه بیضه است. کیسه بیضه در واقع پوششی است که از بیضه ها محافظت کرده و آن ها را در جای خود نگه می دارد. اگر واریکوسل دارید، به این معنی است که وریدهای داخل کیسه بیضه بزرگ شده اند (متسع یا گشاد شده). در اصطلاح صحیح تر، بهتر است بگوییم که سیاهرگ های بیضه واریسی شده اند. این وضعیت مانند واریسی شدن رگ های پا است که در سیاهرگ های بیضه رخ می دهد. (برای درک بهتر: سیاهرگ ها یا وریدها همان رگ هایی هستند که خون دارای دی اکسید کربن را از کیسه بیضه به سمت قلب برمی گردانند.)

واریکوسل چقدر شایع است؟

این بیماری به طور کلی یک مشکل نسبتا شایع در جوامع است. برآورد می شود که بین 15 تا 20 درصد مردان در یک جامعه ممکن است به نوعی واریکوسل را تجربه کرده باشند و یا به آن مبتلا شوند.

چه کسانی واریکوسل میگیرند؟

واقعا نمی‌ توان به طور دقیق پیش‌ بینی کرد چه چه کسانی واریکوسل میگیرند. اگرچه دلایل دقیقی برای بروز این بیماری وجود ندارد، ولی مطالعات و بررسی‌های متخصصان نشان می‌دهند که برخی گروه‌ها بیشتر در معرض خطر قرار دارند. به ویژه پسران نوجوانی که دوره بلوغ را سپری می‌کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به واریکوسل هستند. تغییرات هورمونی و رشد سریع اندام‌های جنسی در این دوره باعث افزایش نیاز به خون‌رسانی می‌شود که می‌تواند منجر به گشاد شدن وریدها گردد.

افزایش گردش خون در دوران بلوغ و نقش آن در بروز واریکوسل

در دوران بلوغ، گردش جریان خون در اطراف بخش‌ های جنسی به طور قابل توجهی افزایش می‌ یابد. این افزایش جریان خون به دلیل تکامل و رشد اندام‌ های جنسی و نیاز بیشتر به خون‌ رسانی است. با رشد و تکامل این اندام‌ ها، حجم و نیازشان به اکسیژن و مواد مغذی افزایش می‌ یابد. وریدهای کیسه بیضه که وظیفه خون‌ رسانی به این اندام‌ ها را دارند، تحت فشار بیشتری قرار می‌ گیرند. افزایش فشار در این مناطق ممکن است به گشاد شدن وریدها و در نتیجه بروز واریکوسل منجر شود. این وضعیت می‌تواند باعث درد، تورم و حتی مشکلاتی در باروری مردان شود.

عوامل مختلف و احتمال بروز واریکوسل در افراد بالغ

تا اینجا متوجه شدیم که چه کسانی وارکوسل می گیرند (حداقل نسبت به بیشتر افراد). اما با وجود اینکه واریکوسل بیشتر در دوران بلوغ رخ می‌دهد، باید توجه داشت که این بیماری می‌تواند در هر سنی رخ دهد و ممکن است در افراد بالغ نیز ظاهر شود. عوامل مختلفی مانند ژنتیک، وضعیت فیزیکی و شرایط محیطی می‌توانند در ابتلا به این بیماری نقش داشته باشند.

برخی از مردان به دلایل ژنتیکی مستعد ابتلا به واریکوسل هستند. به عنوان مثال، ضعیف بودن دیواره‌های وریدها می‌تواند به صورت ارثی باشد. علاوه بر این، وضعیت‌های فیزیکی مانند ایستادن طولانی مدت یا بلند کردن اجسام سنگین می‌تواند فشار بیشتری بر وریدهای کیسه بیضه وارد کند و احتمال بروز واریکوسل را افزایش دهد. شرایط محیطی نیز می‌تواند نقش مهمی ایفا کند؛ برای مثال، دمای بالا یا فشار زیاد در محل کار ممکن است به بروز این بیماری کمک کند.

علائم واریکوسل چیست؟

واریکوسل اغلب بدون علامت است با این حال در صورت پیشرفت و بدتر شدن علائم زیر را ایجاد می کند:

• درد مبهم بیضه یا درد کیسه بیضه، که اغلب با دراز کشیدن بهتر می شود.
• علائمی که پس از فعالیت‌های خاص، مانند دوچرخه‌سواری یا ساعت‌ها روی پا ماندن بدتر می‌شوند.
• تورم بیضه یا کیسه بیضه
• تغییر اندازه یا تفاوت در بیضه ها
• ناباروری مردان
• احساس توده کوچک بالای بیضه آسیب دیده.

واریسی شدن سیاهرگ های بیضه دقیقا چه احساسی دارد؟

واریکوسل ممکن است باعث ناراحتی خفیف و درد یا ناراحتی در بیضه ها مخصوص سمت چپ شود. سیاهرگ ها یا وریدهای بزرگتر و متورم در کیسه بیضه، اغلب شبیه کیسه اسپاگتی هستند اما نمونه های کوچک تر آنقدر سایز کوچک و پیچیدگی کمی دارند که قابل تشخیص نیستند.

واریکوسل چطور تشخیص داده می شود؟

واریکوسل اغلب بعد از معاینه روتین شکم و پایین تنه توسط پزشک متخصص ارولوژی تشخیص داده می شود. همچنین در صورت بروز علائم در مراحل بعدی، این بیماری توسط خود شخص نیز قابل تشخیص است. پزشک برای تشخیص قطعی واریکوسل از آزمایش هایی همچون سونوگرافی استفاده می کند. همچنین تست مایع منی یا آزمایش خون نیز می تواند در خصوص احتمال ابتلاء به واریکوسل موثر باشد.

آیا واریکوسل می تواند بر ناباروری مردان تأثیر بگذارد؟

بله واریکوسل می تواند بر میزان باروری مردان تاثیر منفی بگذارد. با این حال بسیاری از افراد حتی با داشتن این مشکل نیز می توانند همچنان صاحب فرزند شوند ولی شانس آن ها بسیار کمتر از حالت نرمال است.

یکی از دلایلی که توضیح می دهد چرا واریکوسل ممکن است روی باروری تاثیر منفی بگذارد این است که احتمال تغییر دمای کیسه بیضه به دلیل تجمع خون در سیاهرگ های آن زیاد است. دمای بالای خون باعث کاهش تولید و تعداد اسپرم ها می شود.

درمان خانگی واریکوسل چیست؟

این مشکل را نمی توان برای همیشه یا با یک روش قطعی در خانه درمان کرد. ما در خانه فقط می توانیم علائم مرتبط با واریسی شدن وریدهای بیضه را تسکین دهیم. بر همین اساس برخی از روش های درمان خانگی واریکوسل عبارتند از:

+ رها کردن وضعیت به حال خود

اگر واریکوسل دارید اما هیچ علائم خاصی را احساس نمی کنید، بدون اینکه اقدامی انجام دهید، فقط آن را به حال خود رها کنید. توجه داشته باشید که رها کردن به معنی این نیست که شما علائم را زیر نظر نداشته باشید. منظور این است که به ظهور علائم و وضعیت موجود توجه کنید اما تا زمانی که مشکلی ندارید درمانی نیز انجام ندهید.

+ تغییر روتین و سبک زندگی

شاید از خود بپرسید که (چه چیزی برای واریکوسل خوب است؟) درواقع ساده ترین راه این است که برای کمک به درمان واریکوسل اگر برایتان مقدور است، از انجام فعالیت های خاصی که باعث ناراحتی و تشدید علائم تان می شود اجتناب کنید. برای کاهش درد حین ورزش کردن یا ایستادن برای مدت زمان طولانی نیز می توان از لباس زیر تنگ استفاده کرد.

در کل سبک زندگی خود را تغییر داده و از انجام هر کاری که علائم را بدتر می کند دوری کنید و برعکس اقداماتی که منجر به کاهش علائم می شود را دنبال کنید.

+ استفاده از کمپرس یخ

در صورت تجربه درد، قرار دادن بسته های کمپرس سرد یا یخ روی کیسه بیضه ممکن است به شما کمک کند احساس بهتری داشته باشید. برای محافظت از پوست بیضه خود، یخ را مستقیماً روی پوست قرار ندهید. کیسه های یخ یا بسته های ژل سرد را در یک حوله بپیچید و هر بار حدود 15 دقیقه از آن استفاده کنید اینکار به کاهش علائم واریکوسل کمک زیادی می کند.

+ استفاده از داروهای مسکن

استامینوفن یا ایبوپروفن داروهای مسکن بدون نسخه ای هستند که به کاهش درد ناشی از واریسی شدن ورید های بیضه کمک می کنند. دقت کنید که دارو را در دوز مناسب مصرف کنید و از مصرف طولانی مدت آن اجتناب کنید. همچنین اگر درد متوقف نمی شود یا شما را آزاد می دهد توصیه می شود حتما به پزشک مراجعه کنید.

چه زمانی نیاز به جراحی واریکوسل است؟

در بیشتر موارد اگر مشکل سبب بروز علائم آزادهنده نشود نیازی به جراحی نیست. اما در برخی افراد علائم واریکوسل به قدری قابل توجه است که زندگی روزمره آن ها را تحت تاثیر قرار می دهد. در این موارد حتما نیاز به جراحی واریکوسل احساس می شود.

در طی یک عمل جراحی که معمولا  با بی حسی ناحیه ای شروع می شود، جراح عمومی یا جراح ارولوژیست وریدهایی که علائم را ایجاد می کنند مسدود می کنند. به این صورت دیگر جریان خون از این وریدها یا رگ ها آسیب دیده عبور نمی کند.

عمل جراحی واریکوسل یک عمل سرپایی است و افراد در همان روز بعد از اتمام عمل می توانند به خانه بروند. آن ها همچنین پس از 3 روز دیگر از عمل می توانند فعالیت کاری خود را آغاز کنند. حدودا از دو هفته بعد از جراحی نیز می توان فعالیت جنسی و ورزش و تحرک را با احتیاط شروع کرد.

آیا احتمال باروری بعد از این جراحی بیشتر می شود؟

بسیاری از مردان، جراحی را برای بهبود باروری انتخاب می کنند. چندین مطالعه نشان داده اند که تعداد و تحرک اسپرم (توانایی اسپرم برای رسیدن به تخمک) پس از جراحی واریکوسل بهبود می یابد. احتمال باردار شدن در زوج‌هایی که این مشکل در مردانشان جراحی شده‌، 40 تا 50 درصد بیشتر از زوج‌هایی است که این مشکل را دارند.

چطور باید از بروز واریکوسل پیشگیری کرد؟

همانطور که در بخش های آغازین اشاره کردیم، متاسفانه هنوز به طور قطع نمی دانیم که چه چیزی سبب ایجاد این بیماری می شود. به همین دلیل نمی توانیم به طور قطع درباره روش های پیشگیری از واریکوسل صحبت کنیم و یا راه کاری قطعی برای آن ارائه دهیم. ما تنها می توانیم یک سبک زندگی سالم و بی خطر را پیش بگیریم و اگر سابقه خانوادگی داریم، با چکاپ های دوره ای وضعت موجود را در مورد خودمان بررسی کنیم.

در صورت مراجعه به پزشک چه سوالاتی از او بپرسیم؟

اگر مدتی است علائم واریکوسل را تجربه می کنید یا نسبت به بروز آن شکل دارید به یک پزشک مراجعه کنید. در اغلب اوقات نیاز است که به جراح عمومی و پزشک کلیه و مجاری ادراری مراجعه شود. در طول جلسه ویزیت می توانید این سوالات را از دکتر خود بپرسید:

• آیا برای نیاز به درمان دارم؟
• آیا علائم من بدون درمان ممکن است بدتر شود؟
• چه اقداماتی می توانم برای بهبود علائم خود در خانه انجام دهم؟
• آیا واریکوسل می تواند بر باروری من تأثیر بگذارد؟
• گزینه های درمان من چه هستند؟
• آیا جراحی می تواند باروری من را بهبود بخشد؟

نکات نهایی پیرامون بیماری واریکوسل

همانطور که متوجه شدید، واریسی شدن وریدهای بیضه نوعی بیماری نسبتا رایج در مردان است. این بیماری می تواند در سنین مختلفی از زندگی مردان رخ دهد با این حال بیشتر در سنین بزرگسالی مشاهده می شود.

در صورت ابتلاء، بیشتر مردم علائم خفیفی دارند و حتی برخی ها هیچ یک از علائم واریکوسل را در صورت ابتلاء بروز نمی کنند. با اینکه این یک مشکل شایع و کم خطر است که می تواند در مواردی باعث ناباروری در مردان شود و یا احتمال سرطان پروستات را در گریدهای مختلف ایجاد کند. این بیماری داروی خاصی ندارد و تنها با جراحی برطرف می شود. جراحی معمولا آسان است و زمان زیادی برای آن نیاز نیست.