رفلاکس معده چیست؟ (از علائم تا انواع روش های درمانی که باید بدانید)

رفلاکس معده یک بیماری نسبتا رایج در جهان است که بسیاری از افراد آن را تجربه می کنند و عوامل مختلفی می توانند آن را ایجاد کرده یا تشدید کنند. در این مقاله تلاش شده به بررسی مهم ترین دلایل این معضل گوارشی و روش های درمان آن پرداخته شود.

رفلاکس معده چیست؟

رفلاکس معده (GERD) وضعیتی است که در آن دریچه یا اسفنکتر مری بنا به دلایلی به خوبی کار نمی کند و یا بسته نمی شود. این دریچه در واقع معبری بین معده و مری است و زمانی که غذا از دهان به این دریچه می رسد، باز می شود تا غذا به معده برود. پس از عبور غذا، دریچه این بسته می شود تا از برگشت غذا و یا اسید معده به داخل مری جلوگیری کند. اما در GERD این اسفنکتر به دلیل اختلال باز یا شل شده و در نتجیه اسید می تواند به مری و گلو برگردد. این وضعیت باعث درد و ناراحتی زیادی می شود و بسیاری از افراد آن را به کررات تجربه می کنند.

علل رفلاکس اسید معده چیست؟

عوامل متعددی وجود دارد که می تواند در برگشت اسید از معده به مری موثر باشند که مهم ترین آن ها عبارتند از:

• فتق یا هرنی هیاتال: وضعیتی که در آن قسمت بالایی معده از دیافراگم بیرون زده و می تواند بر عملکرد اسفنکتر مری تأثیر بگذارد.
• ضعف اسفنکتر مری: عوامل خاصی مانند چاقی، بارداری و سیگار کشیدن می توانند این دریچه را ضعیف کرده و منجر به رفلاکس معده شوند.
• خوردن برخی غذاها: غذاهای تند، چرب و اسیدی و همچنین مصرف کافئین، الکل و نوشیدنی های گازدار می توانند باعث رفلاکس اسید شوند.
• دراز کشیدن بعد از غذا خوردن: دراز کشیدن درست بعد از غذا خوردن (به ویژه حجم زیادی از غذا) می تواند باعث شود اسید معده به مری برگردد.
• مصرف برخی داروها: برخی از داروها، مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، مسدود کننده های کانال کلسیم و برخی داروهای آسم، می توانند به رفلاکس معده منجر شوند.
• مشکلات روانشناختی: استرس، اضطراب و افسردگی می توانند در صورت مزمن بودن بر روی دستگاه گوارش و معده تاثیر منفی بگذارند. در برخی موارد ریفلاکس نتیجه این مشکلات است.

علائم رفلاکس معده به مری چیست؟

• سوزش سر دل: احساس سوزش در قفسه سینه، اغلب بعد از غذا خوردن یا هنگام دراز کشیدن.
• بوی بد دهان: احساس طعم ترش یا تلخ در دهان، همراه با احساس بازگشت اسید از معده به گلو.
• دیسفاژی: مشکل در بلع یا احساس گیر کردن غذا در گلو.
• درد قفسه سینه: ناراحتی و دردی که ممکن است شبیه حمله قلبی باشد.
• سرفه مزمن: سرفه مداوم که اغلب در شب بدتر می شود.
• گرفتگی صدا: تغییر در صدا که اغلب با صدای خشن مشخص می شود.

عوارض رفلاکس معده در صورت عدم درمان چیست؟

در صورت عدم درمان، رفلاکس معده می تواند منجر به عوارض زیر شود:

• ازوفاژیت : التهاب مری که می تواند باعث درد و مشکل در بلع شود.
• تنگی مری: باریک شدن مری به دلیل آسیب مکرر ناشی از ریفلاکس معده.
• مریِ بارت: ریفلاکس طولانی مدت اسید می تواند باعث تغییراتی در پوشش مری شود و خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش دهد.
• مشکلات تنفسی: آسپیراسیون (وارد شدن) اسید معده به داخل ریه ها می تواند منجر به مشکلات تنفسی مانند آسم، سرفه مزمن یا حتی ذات الریه شود.

چطور GERD را تشخیص دهیم؟

برای تشخیص رفلاکس معده، پزشک (اغلب متخصص گوارش) ممکن است آزمایشات مختلف زیر را توصیه کند:

• آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی: روشی که در آن یک لوله منعطف با دوربین به مری وارد می‌شود تا پوشش داخلی مری را بررسی کرده و هرگونه ناهنجاری در آن0 را بررسی کند.
• مانیتورینگ pH مری: در این روش سطح اسیدیته مری در یک دوره 24 ساعته اندازه گیری می شود تا مشخص شود که آیا رفلاکس اسید اتفاق می افتد یا خیر.
• بلع باریم: این روش شامل نوشیدن مایعی حاوی باریم است که مری را می پوشاند و به شناسایی هرگونه ناهنجاری در طول تصویربرداری با کمک اشعه ایکس کمک می کند.

درمان رفلاکس معده چیست؟

به طور کلی درمان رفلاکس اسید از معده به مری شامل ترکیبی از دارودرمانی، اصلاح شیوه زندگی و ایجاد تغییرات رژیم غذایی است. هر مورد را به طور جداگانه مورد بررسی قرار خواهیم داد:

+ دارودرمانی و استفاده از نسخه های پزشکی

داروهایی که معمولاً برای رفلاکس معده تجویز می شوند عبارتند از:

• آنتی اسیدها: داروهای بدون نسخه که با خنثی کردن اسید معده باعث تسکین موقت ناراحتی و درد می شوند.
• بلوکرهای H2: این داروها تولید اسید معده را کاهش می دهند و تسکین طولانی تری را ارائه می دهند.
• مهارکننده های پمپ پروتون (PPIs): تولید اسید معده را به طور موثرتری نسبت به مسدود کننده های H2 کاهش می دهند این ها بهترین دارو برای رفلاکس معده هستند.

+ اصلاح ساده سبک زندگی

اعمال برخی تغییرات در شیوه یا سبک زندگی می تواند به کاهش علائم و مدیریت ریفلاکس اسید کمک کند. برخی از این اصلاحات شامل موارد زیر می شود:

• حفظ وزن سالم: آب کردن وزن اضافی می تواند فشار روی معده و مری را کاهش دهد و به جلوگیری از رفلاکس اسید کمک کند. افراد بسیار چاق با انجام جراحی های لاغری مانند اسلیو معده، بای پس و … می توانند به این امر کمک کنند.
• خوابیدن به صورت شیب دار: بالا بردن سر تخت به اندازه چند سانت می تواند به کاهش رفلاکس معده کمک کند.
• اجتناب از پوشیدن لباس‌های تنگ: لباس‌های تنگ می‌توانند به شکم فشار وارد کنند و به رفلاکس بیشتر منجر شوند.
• ترک سیگار: سیگار کشیدن باعث شل شدن و تضعیف اسفنکتر مری می شود. با ترک آن می توانید به راحتی به کاهش بازگشت اسید کمک کنید.
• مدیریت استرس: استرس می تواند علائم رفلاکس معده را بدتر کند، بنابراین یافتن تکنیک های مدیریت استرس می تواند در این زمینه مفید باشد.

+ ایجاد تغییرات سازنده و مثبت در رژیم غذایی

ایجاد تغییرات خاصی در رژیم غذایی می تواند به طور قابل توجهی دفعات و شدت علائم رفلاکس معده را کاهش دهد. برای این منظور تغییرات زیر را در رژیم غذایی خود اعمال کنید:

• از مصرف غذاهای محرک پرهیز کنید: غذاهای تند، چرب، اسیدی و سرخ شده و همچنین مرکبات، گوجه فرنگی، سیر، پیاز و شکلات در بسیاری از افراد باعث رفلاکس می شوند.
• تعداد وعده های غذایی را بیشتر کرده ولی حجم آن ها را کاهش دهید: مصرف وعده های غذایی کوچکتر در طول روز می تواند به جلوگیری از تولید بیش از حد اسید معده کمک کند.
• غذا را به طور کامل بجوید: جویدن به اندازه هضم غذا را بهبود می بخشد و خطر رفلاکس معده را کاهش می دهد.
• مصرف الکل و کافئین را محدود کنید: هم الکل و هم کافئین می توانند اسفنکتر مری را شل کرده و تولید اسید را تحریک کنند، بنابراین یا آن ها را مصرف نکنید یا کمتر مصرف کنید.
• آب فراوان بنوشید: دریافت آب کافی می تواند به رقیق شدن اسید معده و جلوگیری از رفلاکس کمک کند.
• از خوردن قبل از خواب اجتناب کنید: دست کم ۲ تا ۳ ساعت قبل از خوابیدن غذای خود را میل کنید.

+ روی آوردن به درمان های طبیعی برای رفلاکس معده

علاوه بر دارو و تغییر سبک زندگی، برخی از روش های طبیعی و خانگی نیز ممکن است علائم رفلاکس اسید را کاهش دهند. برخی از این روش ها عبارتند از:

• زنجبیل: زنجبیل که به دلیل خواص گوارشی خود شناخته شده است، می تواند به تسکین دستگاه گوارش و کاهش علائم رفلاکس معده کمک کند.
• آب آلوئه ورا: آلوئه ورا دارای خواص ضد التهابی است و می تواند به تسکین دردهای مری کمک کند.
• نارون لغزنده: نارون لغزنده یک لایه محافظ در مری ایجاد می کند و تحریک ناشی از رفلاکس اسید را کاهش می دهد.
• ریشه گل ختمی: ریشه ختمی می تواند به پوشش و محافظت از مری کمک کند و ناراحتی را کاهش دهد.
• چای بابونه: بابونه خاصیت آرام بخشی دارد و می تواند به کاهش علائم رفلاکس معده کمک کند.

چه زمانی باید حتما به پزشک متخصص مراجعه کنیم؟

در حالی که رفلاکس گاه به گاه اسید از معده به مری رایج است و مشکل قلمداد نمی شود، اما در صورت تجربه کردن موارد زیر، بهتر است به متخصص گوارش مراجعه کنید:

• علائم مکرر یا شدید
• مشکل در بلع
• کاهش وزن بدون دلیل
• سرفه مزمن یا گرفتگی صدا

تفاوت رفلاکس معده یا سوزش سر دل چیست؟

در حالی که رفلاکس اسید و سوزش سر دل با هم مرتبط هستند، اما مهم است بدانید که این دو یکسان نیستند. رفلاکس معده به جریان معکوس اسید از معده به مری اشاره دارد، در حالی که سوزش معده احساس سوزش در قفسه سینه است. سوزش سر دل یکی از شایع ترین علائم رفلاکس است، اما می تواند بدون رفلاکس اسید نیز رخ دهد.