فتق معده چیست؟(از علائم تا بهترین روش های درمانی)

یکی از انواع هرنی یا فتق های کمتر شایع در میان انسان ها، فتق معده است. این مشکل در هر دو جنس و در سنین مختلف رخ می دهد و از حیث علائم و ویژگی ها با فتق های شایع مانند فتق رانی و شکمی متفاوت است. در این مقاله به طور کامل هرچیزی که باید درباره آن بدانید را به زبان ساده توضیح داده ایم.

فتق معده چیست؟

فتق معده که در اصل با نام هرنی هیاتال (hiatal hernia) شناخته می شود، وضعیتی است که در آن بخشی از معده با وارد کردن فشار به دیافراگم وارد حفره قفسه سینه می شود. دیافراگم ماهیچه ای است که حفره قفسه سینه را از حفره شکمی جدا می کند و به انجام صحیح فرآیند تنفس کمک می کند. وقتی ضعف یا سوراخی در دیافراگم وجود داشته باشد، این ضعف ساختاری به معده اجازه می دهد تا زمان دراز کشیدن به سمت بالا حرکت کرده و در نتیجه فتق هیاتال ایجاد می شود.

با انواع فتق هیاتال بیشتر آشنا شوید

فتق معده معمولا به 2 شکل زیر بروز می کند و درمان آن بسته به اینکه از چه نوعی است کمی متفاوت است:

هرنی لغزشی

فتق هیاتال لغزشی شایع ترین نوع فتق معده است و زمانی اتفاق می افتد که محل اتصال مری به معده و قسمت بالایی معده از طریق دیافراگم به سمت قفسه سینه می لغزد. این نوع فتق بیشتر مستعد ایجاد علائم ریفلاکس اسید است اگر علائم رفلاکس را به طور مکرر تجربه می کنید، یکی از مشکلات محتمل، هرنی معده است.

فتق پارازوفاژیال

فتق هیتال پارازوفاژیال نسبت به نوع لغزشی کمتر شایع بوده اما جدی تر است. در این نوع، بخشی از معده به جای لغزیدن به سمت قفسه سینه، به دیافراگم فشار می آورد و در کنار مری قرار می گیرد. این مساله می تواند منجر به عوارضی مانند انسداد معده یا نکروز بافتی شود که مساله خطرناکی است.

علل فتق هیاتال چیست؟

عوامل متعددی می توانند در ایجاد این فتق نقش داشته باشند که شایع ترین علل عبارتند از:

• ضعف در عضلات دیافراگم به دلیل افزایش سن
• افزایش فشار روی شکم (مثلا در دوران بارداری یا در زمان چاقی)
• وارد شدن تروما یا آسیب به ناحیه دیافراگم
• نقایص مادرزادی

علائم فتق معده چیست؟

در حالی که برخی از افراد مبتلا به فتق هیاتال ممکن است هیچ علامتی را تجربه نکنند، اما برخی دیگر ممکن است با ناراحتی و علائم مختلف زیر روبرو شوند:

• سوزش سردل
• رفلکس اسید معده
• درد قفسه سینه
• مشکل در بلع
• آروغ زدن
• برگشت غذا به مری

فتق هیاتال چطور تشخیص داده می شود؟

اولین شیوه تشخیص فتق معده، بررسی علائم و معاینه فیزیکی است. اگر فتق شدید باشد احتمالا با ویزیت اول تشخیص داده می شود اما در بیشتر موارد ممکن است برای تشخیص بهتر روش های زیر در پیش گرفته شود:

• تست های تصویربرداری پزشکی :آزمایش‌های تصویربرداری، مانند اشعه ایکس یا بلع باریم، می‌تواند به مشاهده فتق و تعیین اندازه و محل دقیق آن کمک کند.
• آندوسکوپی: در طی آندوسکوپی، یک لوله نازک و قابل انعطاف دوربین دار از طریق دهان و گلو وارد سیسم گوارش شده تا مری و معده را بررسی کند. این آزمایش می تواند نمای دقیقی از فتق ارائه دهد و هرگونه آسیب به مری را نیز ارزیابی کند.

درمان فتق معده چیست؟

درمان فتق هیاتال به شدت علائم و نوع فتق بستگی دارد. برخی از رایج ترین روش های درمانی عبارتند از:

ایجاد تغییرات مثبت در سبک زندگی

انجام برخی اصلاحات و تغییرات کوچک در سبک زندگی می تواند به کاهش علائم و جلوگیری از عوارض بیشتر فتق معده کمک کند. برخی از این تغییرات می تواند شامل موارد زیر باشد:

• خوابیدن به حالت شیب دار
• خوردن وعده های غذایی کوچکتر
• اجتناب از مصرف غذاهای محرکی که می توانند رفلاکس اسید را بدتر کنند
• کاهش وزن در صورت چاق بودن
• ترک سیگار و الکل

دارودرمانی

همانطور که اشاره شد، یکی از علائم اصلی فتق معده ریفلاکس اسید است بنابراین باید برای کاهش و مدیریت آن دارو مصرف کرد. آنتی اسیدها و مسدود کننده های اسید معده بدون نسخه می توانند به طور موقت علائم سوزش سر دل و ریفلاکس اسید را تسکین دهند. در موارد شدیدتر، داروهای تجویزی ممکن است برای کاهش تولید اسید معده ضروری باشد.

مداخلات جراحی

اگر تغییر شیوه زندگی و دارو درمانی نتوانند هرنی هیاتال را بهبود بخشند، یا اگر عوارضی ایجاد شود، ممکن است جراحی به عنوان آخرین راهکار درمانی توصیه شود. رایج ترین روش های جراحی برای فتق هیاتال شامل فوندوپلیکاسیون از طریق لاپاروسکوپی و ترمیم فتق هیاتال به شیوه جراحی است.

چطور از فتق معده پیشگیری کنیم؟

در حالی که همیشه نمی توان از هرنی هیاتال پیشگیری کرد، اما در پیش گرفتن اقدامات خاصی می تواند احتمال ابتلا به آن را به شدت کاهش دهد. چند روش پیشگیری زیر در این زمینه به شما کمک می کند:

حفظ وزن در محدوده سالم

حفظ وزن در یک محدوده سالم (شاخص توده بدنی بین 18.5 تا 25) می تواند به کاهش فشار روی شکم شما کمک کند و خطر ابتلا به فتق معده را به حداقل برساند. روش های زیادی به کاهش وزن شما کمک می کنند که مهم ترین آن ها ورزش منظم، خواب کافی، داشتن رژیم غذایی متعادل و حتی در برخی موارد انجام عمل جراحی لاغری است.

مدیریت وعده های غذایی

مصرف وعده های غذایی کوچکتر در دفعات بیشتر می تواند از وارد شدن فشار بیش از حد بر معده جلوگیری کرده و احتمال فتق را کاهش دهد. سعی کنید تا آنجا که ممکن است از پرخوری خودداری کنید و برای جویدن صحیح غذا وقت بگذارید.

بیشتر بخوانید: همه چیز درباره روش های مختلف لاغری بدون جراحی

در نظر گرفتن یک رژیم غذایی سالم تر

برخی از غذاها و نوشیدنی ها می توانند باعث رفلاکس اسید شده و علائم فتق معده را بدتر کنند. برخی از این موارد رایج عبارتند از غذاهای تند، مرکبات، شکلات، کافئین و الکل. تلاش کنید ابتدا غذاهای محرک نامبرده و آن هایی که مشخصا فقط روی شما تاثیر منفی دارند را شناسایی کنید و از مصرفشان اجتناب کنید. سعی کنید از یک متخصص تغذیه مشورت بگیرید تا یک برنامه غذایی سالم برای شما تدوین کند.

ترک سیگار

سیگار کشیدن اسفنکتر تحتانی مری را ضعیف می‌کند. این اسفنکتر در واقع ماهیچه‌ای است که به جلوگیری از برگشت اسید معده به مری کمک می‌کند. ترک سیگار می تواند سلامت کلی شما را بهبود بخشد و خطر فتق معده را نیز کاهش دهد.

عوارض مرتبط با فتق معده چیست؟

در حالی که اکثر هرنی های هیاتال مشکلات قابل توجهی ایجاد نمی کنند، اما در موارد شدید ممکن است عوارضی بر جای بگذارند. این عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• نکروز شدن بافت: اگر قسمتی از معده در فتق گیر کند، می تواند منجر به از دست دادن جریان خون به آن ناحیه و در نتیجه مرگ بافتی شود.
• بروز زخم ها: فتق هیاتال می تواند خطر ایجاد زخم در مری یا معده را افزایش دهد.
• مری بارت: ریفلاکس مزمن اسید ناشی از فتق هیاتال می تواند منجر به تغییراتی در پوشش مری شود و خطر ابتلا به مری بارت که یک بیماری پیش سرطانی است را افزایش دهد.

پاسخ به سوالات رایج درباره فتق هیاتال