جامع ترین توضیحات درباره کله سیستیت یا التهاب کیسه صفرا (به زبان ساده)

کله سیستیت یکی از مشکلات شایع دستگاه گوارش است که میلیون ها نفر در سراسر جهان به آن مبتلا می شوند. بر اساس گزارش های اخیر، سالانه حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد افراد بزرگسال به سنگ های کیسه صفرا و در نتیجه کله سیستیت دچار می شوند. این بیماری در زنان بیشتر از مردان شایع است و شیوع آن با افزایش سن افزایش می یابد. با توجه به اهمیت تشخیص و درمان به موقع این بیماری، آگاهی از علل، علائم و روش های درمانی آن بسیار ضروری است. با شناخت کامل از علل و علائم التهاب کیسه صفرا، می توان به پیشگیری و مدیریت بهتر این بیماری پرداخت.

کله سیستیت چیست؟

کله سیستیت به التهاب کیسه صفرا گفته می شود که معمولاً به دلیل انسداد مجرای صفراوی توسط سنگ های صفراوی رخ می دهد. کیسه صفرا عضوی کوچک در زیر کبد است که صفرا را ذخیره و به روده کوچک تخلیه می کند. هنگامی که صفرا در کیسه صفرا تجمع پیدا کرده و نمی تواند تخلیه شود، التهاب و عفونت ایجاد می شود که منجر به کله سیستیت می شود.

این بیماری می تواند حاد یا مزمن باشد و نیازمند تشخیص و درمان سریع است تا از عوارض جدی جلوگیری شود. کله سیستیت حاد به طور ناگهانی بروز می کند و معمولاً با درد شدید همراه است، در حالی که التهاب کیسه صفرا مزمن ممکن است به تدریج و با علائم خفیف تر پیشرفت کند.

علل التهاب کیسه صفرا چیست؟

التهاب کیسه صفرا می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد که مهم ترین آن ها عبارتند از:

• سنگ های صفراوی: شایع ترین علت کله سیستیت است که مجرای صفراوی را مسدود کرده و منجر به التهاب می شود. سنگ های صفراوی از ترکیب کلسترول و دیگر مواد تشکیل شده و می توانند در مجرای صفراوی گیر کنند.
• عفونت ها:  باکتری هایی مانند ای کولی و استرپتوکوک می توانند به کیسه صفرا حمله کرده و التهاب ایجاد کنند. عفونت های باکتریایی می توانند باعث عفونت کیسه صفرا و تشدید علائم التهاب کیسه شوند.
• تروما: ضربات مستقیم به ناحیه شکم می توانند باعث آسیب به کیسه صفرا و تحریک التهاب شوند.
• بیماری های سیستمیک: بیماری های مزمن و سیستمیک می توانند عملکرد کیسه صفرا را تحت تأثیر قرار دهند.
• تغییرات هورمونی: هورمون های زنانه می توانند ترکیب صفرا را تغییر داده و ریسک تشکیل سنگ های صفراوی را افزایش دهند.
• وزن بالا: وزن بالا می تواند ترکیب صفرا را تغییر داده و باعث افزایش خطر تشکیل سنگ های صفراوی شود.
• روزهداری طولانی مدت: روزه داری طولانی مدت می تواند جریان صفرا را کاهش داده و باعث تشکیل سنگ های صفراوی شود.

علائم کله سیستیت چه هستند؟

کله سیستیت با مجموعه ای از علائم مشخص می شود که مهم ترین آن ها عبارتند از:

• درد شدید در قسمت راست بالای شکم: درد معمولاً ناگهانی شروع می شود و می تواند به شانه راست یا پشت منتشر شود.
• تب و لرز: عفونت کیسه صفرا می تواند باعث افزایش دمای بدن و ایجاد تب و لرز شود.
• تهوع و استفراغ: احساس تهوع و استفراغ از علائم شایع کله سیستیت است که می تواند با درد شدید شکم همراه باشد.
• زردی پوست و چشم ها: انسداد مجرای صفراوی می تواند باعث تجمع بیلی روبین در خون و زردی پوست و چشم ها شود.

• احساس تورم و حساسیت در ناحیه شکم: ناحیه کیسه صفرا ممکن است متورم و دردناک باشد.
• تغییر در رنگ ادرار و مدفوع: ادرار تیره رنگ و مدفوع روشن می تواند نشان دهنده انسداد مجرای صفراوی باشد.

تشخیص کله سیستیت به چه صورت انجام می شود؟

تشخیص کله سیستیت بر اساس ترکیبی از تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایش های تشخیصی صورت می گیرد:

تاریخچه پزشکی

اولین گام در تشخیص، گرفتن تاریخچه پزشکی بیمار است. پزشک از بیمار در مورد سابقه درد شکم، شدت و مدت زمان درد، علائم همراه مانند تب، تهوع و استفراغ سوال می کند. همچنین سابقه بیماری های قلبی، دیابت و مصرف داروها نیز بررسی می شود. این اطلاعات به پزشک کمک می کند تا تشخیص اولیه کله سیستیت را ارایه داده و تصمیم گیری بهتری در مورد انجام آزمایش های بیشتر داشته باشد.

معاینه فیزیکی

معاینه فیزیکی شامل بررسی ناحیه شکم برای تشخیص مشخصات درد و حساسیت است. پزشک با لمس شکم می تواند نقاط دردناک را شناسایی کند. یکی از نشانه های مهم در معاینه فیزیکی، علامت مورفی است که به درد ناگهانی و شدید در هنگام فشار دادن ناحیه کیسه صفرا اطلاق می شود. همچنین بررسی علائم دیگر مانند زردی پوست و چشم ها و تغییرات رنگ ادرار و مدفوع نیز در معاینه فیزیکی انجام می شود.

آزمایش های تشخیصی

آزمایش های تشخیصی شامل آزمایش های خون، اولتراسونوگرافی و تصویربرداری های دیگر مانند سی تی اسکن و MRI است. آزمایش های خون می توانند نشان دهنده عفونت و التهاب باشند. افزایش تعداد گلبول های سفید و تغییرات در آنزیم های کبدی می تواند نشان دهنده کله سیستیت باشد.

اولتراسونوگرافی معمولاً اولین روش تصویربرداری است که برای تشخیص سنگ های صفراوی و التهاب کیسه صفرا استفاده می شود. در موارد پیچیده تر، سی تی اسکن و MRI می توانند اطلاعات دقیق تری ارائه دهند و به تشخیص دقیق تر کمک کنند.

روش های درمان التهاب کیسه صفرا چیست؟

درمان کله سیستیت به شدت و نوع بیماری بستگی دارد و شامل درمان های غیرجراحی و جراحی می شود:

درمان های غیرجراحی

در موارد خفیف کله سیستیت، درمان های غیرجراحی ممکن است کافی باشند. این درمان ها شامل استفاده از آنتی بیوتیک ها برای کنترل عفونت و داروهای ضد التهابی برای کاهش التهاب است. همچنین بیمار ممکن است نیاز به ناشتا بودن و استراحت داشته باشد تا کیسه صفرا فرصت بهبودی پیدا کند. مایعات و الکترولیت ها معمولاً به صورت وریدی به بیمار داده می شود تا از کم آبی جلوگیری شود. تغییر رژیم غذایی نیز ممکن است برای کاهش تحریک کیسه صفرا توصیه شود.

درمان های جراحی

در موارد شدیدتر یا در صورت عدم پاسخ به درمان های غیرجراحی، جراحی ممکن است ضروری باشد. شایع ترین روش جراحی برای کله سیستیت، کوله سیستکتومی است که به معنی برداشتن کیسه صفرا است. این جراحی می تواند به صورت لاپاراسکوپی یا باز انجام شود.

در روش لاپاراسکوپی، چند برش کوچک در شکم ایجاد می شود و جراحی با استفاده از ابزارهای خاصی انجام می گیرد. این روش به دلیل دوره بهبودی کوتاه تر و کاهش درد پس از جراحی، معمولاً بیشتر از روش های دیگرترجیح داده می شود. در برخی موارد پیچیده تر، جراحی باز ممکن است ضروری باشد. روش های دیگر جراحی مانند کلانژیوگرافی برای بررسی و درمان انسدادهای مجرای صفراوی و استفاده از دستگاه های استنت برای باز نگه داشتن مجرا نیز ممکن است در برخی موارد به کار گرفته شوند.

تغییر شیوه زندگی برای مدیریت کله سیستیت

تغییر شیوه زندگی نقش مهمی در مدیریت التهاب کیسه صفرا دارد و می تواند به کاهش علائم و جلوگیری از عود مجدد بیماری کمک کند. برای تغییر سبک زندگی می توانید موارد زیر را دنبال کنید:

+ ایجاد تغییرات مثبت در رژیم غذایی

یکی از مهم ترین تغییرات، رعایت یک رژیم غذایی سالم و متعادل است. بیماران باید مصرف چربی های اشباع شده و کلسترول را کاهش دهند و از مصرف غذاهای سرخ شده و فست فود خودداری کنند. به جای آن، مصرف میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین های کم چرب توصیه می شود. همچنین نوشیدن آب کافی و اجتناب از نوشیدنی های الکلی نیز مفید است. در نهایت بهتر است بدانیم که مصرف مواد غذایی حاوی فیبر مانند سبزیجات برگ دار و میوه ها می تواند به بهبود جریان صفرا و کاهش ریسک تشکیل سنگ های صفراوی کمک کند.

+ داشتن فعالیت بدنی کافی

فعالیت بدنی منظم نیز برای حفظ سلامت عمومی و کاهش خطر عود کله سیستیت اهمیت دارد. ورزش هایی مانند پیاده روی، شنا و یوگا می توانند به بهبود جریان صفرا و کاهش وزن کمک کنند. در نظر داشته باشید که بیماران باید با مشورت پزشک خود برنامه ورزشی مناسبی انتخاب کنند.

عوارض التهاب کیسه صفرا چیست؟

کله سیستیت اگر به موقع تشخیص داده نشود و درمان مناسب صورت نگیرد، می تواند عوارض جدی به همراه داشته باشد.

+ پانکراتیت

یکی از عوارض شایع کله سیستیت، پانکراتیت یا التهاب پانکراس است. این وضعیت به دلیل انسداد مجرای صفراوی مشترک که صفرا و آنزیم های پانکراس را به روده کوچک منتقل می کند، رخ می دهد. پانکراتیت می تواند باعث درد شدید شکم، تب و مشکلات گوارشی شود.

+ عفونت های جدی

کله سیستیت می تواند به عفونت های جدی منجر شود که نیازمند درمان فوری با آنتی بیوتیک ها و گاهی جراحی هستند. عفونت های شدید ممکن است به سپسیس منجر شوند که یک وضعیت تهدیدکننده زندگی است. سپسیس می تواند به سرعت پیشرفت کرده و باعث آسیب به اعضای حیاتی بدن شود، بنابراین تشخیص و درمان به موقع بسیار حیاتی است.

+‌آبسه های صفراوی

تشکیل آبسه های صفراوی یکی دیگر از عوارض کله سیستیت است. آبسه ها تجمع چرک و عفونت در کیسه صفرا یا نواحی اطراف آن هستند که می توانند باعث درد شدید و تب شوند. درمان این آبسه ها معمولاً نیاز به تخلیه جراحی دارد.

چه زمانی برای کله سیستیت به دنبال کمک پزشکی باشید

در صورت تجربه علائم التهاب کیسه صفرا، مانند درد شدید در قسمت راست بالای شکم، تب و لرز، تهوع و استفراغ، زردی پوست و چشم ها، باید فوراً به دنبال کمک پزشکی باشید. این علائم ممکن است نشان دهنده عفونت جدی یا انسداد مجرای صفراوی باشند که نیاز به درمان فوری دارند.

همچنین اگر علائم شما پس از چند روز بهبود نیافت یا شدت آن ها افزایش یافت، باید به پزشک مراجعه کنید. تشخیص و درمان به موقع کله سیستیت می تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند و به بهبود سریع تر بیمار کمک کند. همچنین در صورت تجربه علائم جدید یا نامعمول پس از درمان، مشورت با پزشک ضروری است. تشخیص زودهنگام و مدیریت مناسب کله سیستیت می تواند از بروز مشکلات جدی و نیاز به مداخلات جراحی جلوگیری کند.